ΕΦΣΥΝ: Το βρόμικο πλαστικό μυστικό της Ευρώπης

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Εργάτες συλλέγουν σκουπίδια που επιπλέουν στον ποταμό Νέγκρο της Βραζιλίας. Περίπου 35 τόνοι απορριμμάτων, κυρίως πλαστικών, απομακρύνονται κάθε μέρα από το νερό, σύμφωνα με τη δημοτική αρχή της πόλης Μανάους στην επαρχία της Αμαζονίας | AP Photo/Edmar Barros

Σε πλήρη αντίθεση με τις προσπάθειες για παγκόσμιο περιορισμό της παραγωγής και χρήσης πλαστικών, η Ευρωπαϊκή Ενωση διαπραγματεύεται με τη Mercosur την αδασμολόγητη εξαγωγή πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης σε χώρες της Νότιας Αμερικής. ● Τι δείχνει η αποκαλυπτική ανάλυση της Greenpeace.

Μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των χωρών-μελών της Mercosur (Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη και Ουρουγουάη) αποκαλύπτει τη διπροσωπία της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά την πολιτική της για τη μείωση της χρήσης πλαστικού, που επιτρέπει την αφορολόγητη εξαγωγή απαγορευμένων στο εσωτερικό της προϊόντων πλαστικού, κάτι που παράλληλα τορπιλίζει τις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή μιας παγκόσμιας συνθήκης για τα πλαστικά.

Οπως αποκαλύπτεται σε ανάλυση της Greenpeace, με την εμπορική συμφωνία Ε.Ε.-Mercosur που επιδιώκεται να επιτευχθεί αυτή την περίοδο θα μηδενιστούν οι δασμοί στις εξαγωγές πλαστικών προϊόντων από την Ε.Ε. Ο μηδενισμός των δασμών αυτών θα έχει αποτέλεσμα την προώθηση του εμπορίου πλαστικών πρώτων υλών, των πλαστικών απορριμμάτων και των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης (όπως τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα) των οποίων το εμπόριο και η χρήση απαγορεύονται στην Ε.Ε. για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας.

Ωστόσο, αυτό που κρύβεται πίσω από αυτή την παράδοξη και αντιφατική πολιτική της Ε.Ε. -που, κατά τα λοιπά, εμφανίζεται παγκόσμιος «σημαιοφόρος» για την προστασία του περιβάλλοντος- είναι ότι με αυτή την εμπορική συμφωνία η Ε.Ε. θα δημιουργήσει νέα κίνητρα για τη βιομηχανία πλαστικών και πετροχημικών στην Ευρώπη για την επέκταση της παραγωγής της, κάτι που θα ευνοήσει την πρόσθετη απόρριψη πλαστικών και πλαστικών απόβλητων στη Νότια Αμερική. Ουσιαστικά, διαιωνίζοντας τη μορφή της αποικιοκρατίας των απορριμμάτων, αντί της υποστήριξης της γενικής μείωσης της χρήσης πλαστικών σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Αυτή η εμπορική συμφωνία είναι ένα χαρακτηριστικό και εξοργιστικό παράδειγμα της λογικής “δύο μέτρα και δύο σταθμά” που υιοθετεί η Ε.Ε. Κάποια από τα προϊόντα που προωθούνται από αυτή τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου είναι απαγορευμένα μέσα στην Ε.Ε., εξαιτίας των αρνητικών τους επιπτώσεων στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία. Κι όμως, η Ε.Ε. είναι έτοιμη να ενθαρρύνει το διεθνές εμπόριο των ίδιων προϊόντων στις χώρες-μέλη της Mercosur, δείχνοντας πλήρη αδιαφορία για τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και στο περιβάλλον πέρα από τα σύνορα της Ε.Ε.», δήλωσε για το θέμα η Lis Cunha, υπεύθυνη εκστρατείας για το εμπόριο στο γερμανικό γραφείο της Greenpeace.

Διαπραγματεύσεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ε.Ε. και οι χώρες της Mercosur ξεκίνησαν τις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες. Προσωρινή συμφωνία για το εμπορικό σκέλος της επιτεύχθηκε το 2019, αλλά παραμένει ανυπόγραφη. Οι πολιτικές διαπραγματεύσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί σε αντίθεση με τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά προκειμένου να επιτευχθούν σημαντική μείωση της παραγωγής πλαστικού και σταδιακή κατάργηση της ρύπανσης από πλαστικό.

Παραδεχόμενες την επείγουσα ανάγκη για δράση για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης, κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο διαπραγματεύονται τώρα μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά. Με βάση σχετικό ψήφισμα της Περιβαλλοντικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ιδρύθηκε διακυβερνητική διαπραγματευτική επιτροπή το 2022 προκειμένου να αναπτύξει ένα διεθνές νομικά δεσμευτικό μέσο για την αντιμετώπιση της πλήρους ζωής του κύκλου της πλαστικής ρύπανσης. Θεωρητικά, αυτή η συνθήκη θα μπορούσε να προσφέρει μια ιστορική ευκαιρία για την επίλυση της πλανητικής κρίσης που προκλήθηκε με την ανεξέλεγκτη παραγωγή πλαστικού, περιορίζοντας και καταργώντας σταδιακά την παραγωγή και χρήση πλαστικών.

Αυτά συμβαίνουν ενώ η Ε.Ε. έχει εγκρίνει νομοθεσία για τα πλαστικά. Το 2019, απαγόρευσε πολλά ιδιαίτερα επιβλαβή πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, όπως πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πιάτα και δοχεία τροφίμων από διογκωμένη πολυστερίνη, από τη διάθεση στη δική της αγορά. Ωστόσο, ενώ οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τελικά παίρνουν μέτρα για τη μείωση της παραγωγής, της χρήσης και των απορριμμάτων πλαστικών και την εξάλειψη των πλαστικών μιας χρήσης στην Ευρώπη, η Ε.Ε. εξακολουθεί να επιτρέπει την κατασκευή και τις εξαγωγές τέτοιων πλαστικών σε χώρες εκτός Ε.Ε.

Μείωση παραγωγής

Η ανάλυση της Greenpeace με τίτλο «Το βρόμικο πλαστικό μυστικό της Ε.Ε.» δείχνει ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Mercosur έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τους στόχους της μελλοντικής παγκόσμιας συνθήκης για τα πλαστικά, οι οποίοι πρέπει να δώσουν έμφαση στη μείωση της παραγωγής αλλά και της χρήσης πλαστικού. Ο τρίτος γύρος διαπραγματεύσεων για τη συνθήκη αυτή ξεκινάει σήμερα στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Ομως, ενώ οι διαπραγματεύσεις για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά θα συνεχιστούν ώς το τέλος του 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει για την ολοκλήρωση της συμφωνίας Ε.Ε.-Mercosur μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου η παγκόσμια παραγωγή και κατανάλωση πλαστικού έχει αυξηθεί εκθετικά μέσα σε 50 χρόνια – από 15 εκατομμύρια τόνους το 1964 σε περισσότερους από 300 εκατομμύρια τόνους σήμερα, με προβλεπόμενο τον τριπλασιασμό τους μέχρι το 2050 αν δεν αλλάξει κάτι τώρα. Το 99% των πλαστικών προέρχεται από πετρέλαιο και αέριο, με τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων να επενδύουν δισεκατομμύρια για να επεκτείνουν μαζικά την παραγωγή πλαστικών.

Υπολογίζεται ότι 170 τρισεκατομμύρια πλαστικά σωματίδια παρασύρονται αυτή τη στιγμή στους ωκεανούς του κόσμου. Μικροπλαστικά έχουν εντοπιστεί στον αέρα που αναπνέουμε, στο φαγητό που τρώμε, ακόμα και στα όργανα και το αίμα μας. Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει ότι από όλα τα πλαστικά απόβλητα που έχουν παραχθεί ποτέ μόνο το 9% έχει ανακυκλωθεί.