ΕΦΣΥΝ: Ιστορική νίκη για το κλίμα

Το σκανδιναβικό γραφείο της Greenpeace και η ομάδα νέων Natur og Ungdom κατάφεραν να ακυρωθούν τρεις άδειες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα. ● Σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου, οι εγκρίσεις που είχαν δοθεί από το νορβηγικό κράτος παραβιάζουν το νορβηγικό Σύνταγμα, το δίκαιο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και τις διεθνείς δεσμεύσεις της Νορβηγίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. ● Η απόφαση αυτή γίνεται σημείο αναφοράς για όλες τις αγωγές για το κλίμα που εκκρεμούν σε όλο τον κόσμο.

Μια ιστορική νίκη κατά του νορβηγικού κράτους με την ακύρωση των εγκρίσεων τριών κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα πέτυχαν το σκανδιναβικό γραφείο της Greenpeace και η Natur og Ungdom (Νέοι Φίλοι της Γης Νορβηγίας).

Τον Νοέμβριο του 2023, το σκανδιναβικό γραφείο της Greenpeace και η ομάδα νέων Natur og Ungdom προσέφυγαν και πάλι κατά του νορβηγικού κράτους στα δικαστήρια. Οι οργανώσεις υποστήριξαν ότι οι πρόσφατες εγκρίσεις τριών νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου (Breidablikk, Yggdrasil και Tyrving), όλων στη Βόρεια Θάλασσα, παραβιάζουν το νορβηγικό Σύνταγμα, το δίκαιο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και τις διεθνείς δεσμεύσεις της Νορβηγίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η απόφαση

Υποστήριξαν επίσης ότι το υπουργείο Ενέργειας της χώρας δεν έλαβε υπόψη του τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατά την έγκριση των κοιτασμάτων. Αλλά και το γεγονός ότι οι εκτιμήσεις των επιπτώσεων από τις εξορύξεις στα τρία κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στο παγκόσμιο κλίμα, τις οποίες υποχρεούται να διενεργήσει το υπουργείο Ενέργειας, είναι είτε εξαιρετικά ανεπαρκείς είτε ανύπαρκτες.

Η απόφαση που εκδόθηκε από το Περιφερειακό Δικαστήριο του Οσλο έκρινε άκυρες τις εγκρίσεις και για τα τρία κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και εξέδωσε απαγορευτική διαταγή, με την οποία δεν επιτρέπει στο κράτος να χορηγήσει νέες άδειες, απαραίτητες για την κατασκευή και την παραγωγή από τα κοιτάσματα.

Το δικαστήριο έδωσε επίσης έμφαση στα διαδικαστικά προβλήματα της διαδικασίας έγκρισης, υπογραμμίζοντας την έλλειψη επαρκούς συμμετοχής του κοινού. Κι ακόμη, διαπίστωσε ότι οι εγκρίσεις ήταν ανεπαρκείς σύμφωνα με το δίκαιο της Ε.Ε. και ότι «οι εκπομπές καύσης από την εξόρυξη πετρελαίου είναι τόσο σημαντική και ιδιαίτερα χαρακτηριστική συνέπεια τέτοιων έργων, ώστε πρέπει σαφώς να θεωρηθούν έμμεσες επιπτώσεις στο κλίμα κατά την έννοια της οδηγίας της Ε.Ε. για τα έργα».

Επιπλέον, το δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση παραβίασε νομικό προηγούμενο από το Ανώτατο Δικαστήριο της Νορβηγίας, μη υποβάλλοντας τις εκπομπές καύσης σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Ολο και περισσότεροι άνθρωποι, ιδίως εκείνοι που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες νομοθεσίες για να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους από την κλιματική κρίση. Η απόφαση αυτή γίνεται ακόμη ένα ουσιαστικό σημείο αναφοράς για όλες τις αγωγές για το κλίμα που εκκρεμούν σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτική είναι η περίπτωση των KlimaSeniorinnen, που απαρτίζονται μόνο από γυναίκες άνω των 64 ετών από την Ελβετία, που έφτασαν να προσφύγουν ενάντια στην ελβετική κυβέρνηση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων («Ακούραστες ακτιβίστριες ετών 73, πρωτοπόρες στη μάχη για το κλίμα». «Εφ.Συν.», 22/1/2023). Οι KlimaSeniorinnen που διεκδικούν την ανάληψη δράσης από την κυβέρνηση της χώρας τους ενάντια στις κλιματικές αλλαγές είχαν έρθει στη χώρα μας προσκεκλημένες του ελληνικού γραφείου της Greenpeace και της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου – ΕΕΔΑ («“Απόμαχες” σε θέση μάχης», «Εφ.Συν.», 31/1/2023).

Ακόμη μία περίπτωση αποτελεί και η εμβληματική υπόθεση «Duarte Agostinho και Αλλοι» κατά της Πορτογαλίας και 32 άλλων κρατών ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), που θεωρείται η μεγαλύτερη δικαστική υπόθεση για το κλίμα. Ασκήθηκε από 6 παιδιά και νέους της Πορτογαλίας, ηλικίας 11-24 ετών κατά 32 κρατών (συμπεριλαμβανομένων και των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) στη βάση του ανθρωπίνου δικαιώματος σε ένα υγιές και προστατευμένο περιβάλλον, που εγγυώνται τα άρθρα 2 και 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης

Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι προσφεύγοντες επικαλέστηκαν την παράλειψη των κρατών αυτών να ανταποκριθούν στη θετική υποχρέωσή τους να λάβουν μέτρα για την κλιματική αλλαγή, μειώνοντας εγκαίρως τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η υπόθεση εισήχθη με διαδικασίες fast track απευθείας ενώπιον της Ευρείας Σύνθεσης του ΕΔΔΑ με 17 (αντί 3) δικαστές επειδή κρίθηκε «υψίστης σημασίας». Συζητήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2023 και η απόφαση αναμένεται στο πρώτο εξάμηνο του 2024.

Εκδήλωση

Η υπόθεση «Duarte Agostinho και Αλλοι» θα βρεθεί στο επίκεντρο της εκδήλωσης για την κλιματική αλλαγή που διοργανώνουν η Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ιδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τη Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου στις 17.00, στο Αμφιθέατρο «Αλκης Αργυριάδης», στο κεντρικό κτίριο του ΕΚΠΑ (Πανεπιστημίου 30). Κεντρική ομιλήτρια είναι η δικηγόρος των προσφευγόντων Alison Macdonald KC και σχολιαστές οι καθηγητές/ριες της Νομικής Σχολής Γλυκερία Σιούτη, Γιώργος Δελλής και Μαρία Γαβουνέλη. Την εισαγωγή και τον συντονισμό θα έχει ο κοσμήτορας Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος, πρώην πρόεδρος του ΕΔΔΑ, που υπήρξε και ο εμπνευστής αυτής της εκδήλωσης.

Η υπόθεση «Duarte Agostinho» αποτέλεσε πρότυπο για τη δικαστική προσφυγή των πέντε νέων ηλικίας 17-23 ετών από τη Ραφήνα, που προσέφυγαν στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών ζητώντας προσωρινή δικαστική προστασία κατά του έργου διευθέτησης και του φερόμενου «καθαρισμού» του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας. Πρόκειται για την πρώτη δικαστική προσφυγή για το περιβάλλον και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή από νέους/ες στην Ελλάδα η οποία απορρίφθηκε πρόσφατα από το δικαστήριο.